Dawne Podlasie

Geneza skansenu

Idea ratowania dawnych obiektów zrodziła się przed laty. Procesowi wyludniania się wsi podlaskich towarzyszyło niszczenie drewnianych budynków, zarówno mieszkalnych jak i gospodarczych. Tym bardziej była to bolesna strata, iż duży procent najstarszej wiejskiej zabudowy strawił ogień w sierpniu 1915 roku. Początkowo było to przedsięwzięcie prywatne, rodzinne. Z czasem
dołączyli przyjaciele, znajomi i obcy ludzie. Pierwszy obiekt został przeniesiony w 2018 roku, rok później powstało Stowarzyszenia Dawne Podlasie. Zainteresowanie skansenem i chęć wsparcia, głównie eksponatami, przerosłanasze wyobrażenia o ludzkiej życzliwości i zrozumieniu w ratowaniu dziedzictwa naszych przodków.

Lokalizacja

Skansen położony jest w Krainie Otwartych Okiennic w Puchłach, w malowniczej dolinie Narwi, w otulinie Puszczy Białowieskiej
i Puszczy Ladzkiej. To nie tylko otwarte okiennice, ale i, co urzeka przybyszów, otwarci i pełni życzliwości autochtoni. Kraina Otwartych Okiennic to przedsięwzięcie turystyczno – etnograficzne, którego zadaniem jest ochrona, propagowanie wiejskiej zabudowy
i zdobnictwa, obejmuje ono wsie: Soce, Trześciankę i Puchły. Usytuowane są tu zabytkowe cerkwie w Puchłach (uważana za
najbardziej okazałą drewnianą świątynię na Podlasiu) i Trześciance oraz malownicze kaplice, kapliczki i liczne krzyże wotywne. 


Przybysza w tej części Podlasia urzeka bogata kolorystyka domów, cerkwi, kapliczek i przydrożnych krzyży. To obszar zamieszkały przez potomków dawnych Słowian Wschodnich wyznania prawosławnego. Dominują tu wsie ulicówki z historycznym, zabytkowym układem architektonicznym, zachowanym jeszcze w dużym stopniu z czasów reformy agrarnej królowej Bony. Wyróżnia je drewniana,

szeregowa zabudowa. Dom sytuowano szczytem do ulicy, a zabudowania inwentarskie i gospodarcze szeregowo za nim, stodoła zamykała siedlisko od drogi zagumiennej. Cennym elementem wiejskiej architektury pozostaje zdobnictwo elewacji domów: dekoracyjnie szalowany szczyt, przeważnie w romby, jodełkę – wizytówka domu, okiennice, podokienniki, nadokienniki, misternie wyrzynane wiatrownice i narożniki budynku. W zdobnictwie dominują detale florystyczne, zoomorficzne, solarne (motyw wschodzącego słońca) i najstarsze elementy geometryczne. Zdarza się, że niekiedy o wielokulturowości w przeszłości zaświadcza harfa. Przez Puchły prowadzi szlak rowerowy i Podlaski Szlak Bociani. Wieś leży na Podlaskim Szlaku Kulturowym „Drzewo i Sacrum”
i w „Krainie Żubra”. Skansen zlokalizowany jest w sąsiedztwie zabytkowej cerkwi, w której znajduje się ikona Opieki Matki Bożej, słynąca daleko w okolicy jako cudowna, w przeszłości uważana za patronkę hodowców.